ก้อนที่เท้า เป็นอาการที่พบได้บ่อยครับ บางครั้งสามารถมองเห็นได้ บางครั้งคลำได้ บางครั้งมีอาการปวดร่วมด้วย หรือบางครั้งก้อนอยู่ที่ฝ่าเท้าทำให้เดินเหยียบก้อนแล้วเจ็บ
ก้อนที่เท้า เกิดได้จากหลายสาเหตุด้วยกันครับ เราลองมาดูกัน โดยผมขอแบ่งเป็น 5 สาเหตุหลักๆของก้อนที่เท้าที่พบได้บ่อย
- ก้อนกระดูกงอกที่จุดเกาะเส้นเอ็น
- ก้อนเท้าผิดรูป
- ก้อนข้อที่เท้าเสื่อม
- ก้อนถุงน้ำ
- ก้อนเนื้อเยื่ออื่นๆ
เรามาลงรายละเอียดของแต่ละสาเหตุกันครับ
ก้อนกระดูกงอกที่จุดเกาะเส้นเอ็น
เท้าของเราเป็นอวัยวะที่มีเส้นเอ็นมาเกาะเป็นจำนวนมาก เมื่อมีการใช้งานเอ็นหนักๆ ทำให้เกิดเอ็นบาดเจ็บได้ เมื่อมีการสะสมความบาดเจ็บมานาน ทำให้ร่างกายสร้างกระดูกงอกมาช่วยเสริมความแข็งแรงของเส้นเอ็น ทำให้เราคลำได้ก้อนที่เท้าบริเวณต่างๆ ที่เป็นจุดเกาะของเส้นเอ็นได้
จุดเกาะเอ็นร้อยหวายอักเสบ คลำได้ก้อนกระดูกงอกแข็งๆ
ตัวอย่างที่เห็นได้ง่ายคือ บริเวณจุดเกาะเอ็นร้อยหวาย (Insertional Achilles tendinitis) ซึ่งอยู่ด้านหลังข้อเท้า ตรงรอยต่อระหว่างเอ็นร้อยหวาย กับกระดูกส้นเท้า บริเวณนี้ในบางคนจะคลำก้อนได้ ร่วมกับมีอาการเจ็บ อักเสบ บวมแดง เป็นๆหายๆ
กระดูกงอกในเส้นเอ็นประคองข้อเท้าด้านใน คลำได้กระดูกงอกแข็งๆ กดเจ็บ อักเสบง่าย
ก้อนกระดูกงอกจากสาเหตุนี้อื่นๆเช่น
- ก้อนกระดูกงอกที่จุดเกาะเส้นเอ็นบริเวณเท้าด้านใน (Accessory Navicular)
- ก้อนกระดูกงอกที่จุดเกาะเส้นเอ็นบริเวณส้นเท้า จุดเกาะเส้นรองช้ำ
ก้อนจากเท้าผิดรูป
ก้อนที่เท้าจากสาเหตุนี้ จริงๆแล้วไม่ได้มีก้อนจริงๆครับ แต่เกิดจากกระดูกที่เท้าผิดรูปเลยทำให้เราคลำได้ก้อน หรือเห็นกระดูกของเราเป็นก้อนตุ่ยๆขึ้นมา เช่น กระดูกนิ้วหัวแม่เท้าเก ทำให้กระดูกปลายนิ้วโป้งเท้า ตุ่ยๆออกมา และดูเหมือนเป็นก้อนได้
นิ้วหัวแม่เท้าเก ทำให้คลำได้เหมือนมีก้อนที่โคนนิ้วหัวแม่เท้า
การรักษาภาวะนี้ ต้องรักษาภาวะกระดูกผิดรูปให้เข้ารูปครับ ก้อนจึงจึงหายได้
อ่านเพิ่มเรื่องนิ้วโป้งเท้าเอียงได้ที่นี่ครับกระดูกนิ้วก้อยเท้าเอียง คลำได้กระดูกตุ่ยๆที่โคนนิ้ว ทำให้เหมือนมีก้อนที่เท้า
ก้อนกระดูกงอกจากสาเหตุนี้อื่นๆเช่น นิ้วก้อยเท้าเอียง ทำให้คลำได้ก้อนบริเวณด้านข้างเท้า
อ่านเพิ่มเรื่องนิ้วก้อยเท้าเอียง ได้ที่นี่ครับก้อนข้อบริเวณเท้าเสื่อม
เท้าของเรามีข้อต่อมากมายเลยครับ เมื่อมีข้อใดข้อหนึ่งเกิดอุบัติเหตุอย่างรุนแรงขึ้นมา หรือเกิดจากการใช้งานหนักๆ หรือมีอุบัติเหตุนิดหน่อย(จำไม่ได้ไปแล้ว) แต่ทำให้กลไกของเท้าเราผิดปกติไป ทำให้เกิดข้อเสื่อมขึ้นมาได้ เมื่อใช้งานข้อที่เสื่อมไปเรื่อยๆ ร่างกายของเราก็จะสร้างกระดูกขึ้นมาบริเวณข้อที่เสื่อม เพื่อช่วยให้ข้อนั้นแข็งแรงมากขึ้น ทำให้เราคลำได้เหมือนเป็นก้อนๆที่เท้าได้
ข้อหลังเท้าเสื่อม มีกระดูกงอก ทำให้คลำได้ก้อนแข็งๆ
บริเวณที่พบบ่อยคือบริเวณหลังเท้า คลำได้ก้อนแข็งๆเหมือนกระดูก บางคนจะเจ็บตอนเดิน หรือเจ็บตอนใส่รองเท้าที่รัดหลังเท้า หรือบางครั้งก้อนจะไปกดเส้นประสาทที่หลังเท้า ทำให้เกิดอาการชา หรือเจ็บแปล๊บๆที่หลังเท้าได้
ข้อโคนนิ้วหัวแม่เท้าเสื่อม ทำให้มีกระดูกงอก และคลำได้ก้อนแข็งๆ เจ็บตอนขยับข้อนิ้วเท้า
อีกบริเวณที่พบได้บ่อยไม่แพ้กันคือบริเวณโคนนิ้วหัวแม่เท้าเนื่องจากเป็นนิ้วที่ใช้งานหนัก โดยเฉพาะนักกีฬา
ก้อนถุงน้ำ
ก้อนถุงน้ำหรือ ซีสต์ พบได้บ่อยที่เท้าครับ โดยแบ่งเป็น 2 แบบหลักๆ
ถุงน้ำอักเสบบริเวณตาตุ่ม ทำให้เป็นก้อนที่เท้า
ถุงน้ำ (Bursa) อักเสบเรื้อรัง
เนื่องจากเท้าเป็นอวัยวะที่มีส่วนที่เป็นกระดูกอยู่ใต้ผิวหนัง โดยที่ไม่มีกล้ามเนื้อมารองรับหลายส่วน (ขาส่วนน่อง และขาส่วนต้นขาจะมีกล้ามเนื้อมาห่อหุ้ม แต่ที่เท้าไม่มีกล้ามเนื้อแบบนั้น) ทำให้เท้าเป็นอวัยวะที่เรียกได้ว่า หนังหุ้มกระดูกก็น่าจะได้ และร่างกายของเราก็มีถุงน้ำมารองรับในส่วนที่มีการเสียดสี หรือกดทับบ่อยๆ เช่นบริเวณตาตุ่มด้านนอก เรียกถุงน้ำดังกล่าวว่า Bursa
เมื่อมีการกดทับ หรือเสียดสีบ่อยๆ ถุงน้ำก็เกิดการอักเสบเรื้อรัง และคลำได้เป็นก้อนที่เท้าขึ้นมาได้ครับ มักพบในคนที่ต้องใส่รองเท้าหุ้มข้อสูงๆ เช่นทหาร ตำรวจ เกษตรกรที่ต้องใส่รองเท้าบูธ หรือกลุ่มคนที่ต้องนั่งพับเพียบ นั่งขัดสมาธิเป็นประจำ
อ่านเพิ่มเรื่องถุงน้ำอักเสบเรื้อรังได้ที่นี่ครับถุงน้ำที่เท้าอักเสบ เป็นก้อนขึ้นมา
ถุงน้ำบริเวณข้อต่อ (ganglion cyst)
เท้าของเรามีข้อต่อมากมายเลยครับ โดยแต่ละข้อต่อก็จะมีสิ่งที่เรียกว่าเยื่อหุ้มข้ออยู่ เพื่อกักเก็บน้ำหล่อเลี้ยงข้อต่อให้ข้อต่อขยับได้อย่างลื่นไหล เมื่อมีการใช้งานข้อจนบาดเจ็บ ทำให้เยื่อหุ้มข้อต่อฉีกขาด และน้ำเลี้ยงข้อรั่วออกจากข้อ จนร่างกายต้องสร้างเป็นถุงน้ำขึ้นมา
ก้อนที่เท้าที่เกิดจากถุงน้ำแบบนี้ มักพบบริเวณที่มีข้อต่ออยู่เยอะๆ เช่น บริเวณหลังเท้า หรือหน้าข้อเท้า ครับ
ก้อนเนื้อเยื่ออื่นๆ
ก้อนที่เท้าลักษณะนี้ สามารถเกิดขึ้นที่บริเวณใดก็ได้ โดยมีสาเหตุได้หลากหลายมากๆเลยครับ บางครั้งก็ไม่อันตราย บางครั้งก็อันตราย แนะนำว่าควรพบแพทย์เพื่อตรวจนะครับ
ถ้ามีสัญญาแบบนี้ ควรพบแพทย์ทันทีครับ ไม่ควรรอดูอาการ
- ก้อนใหญ่
- ก้อนใหญ่ขึ้นเรื่อยๆ
- เจ็บที่ก้อน
- จับก้อนขยับไปมาไม่ได้ยึดติดกับเนื้อเยื่อด้านล่าง
- บวมแดงร้อนอักเสบ
- คลำแล้วก้อนอยู่ลึก
ก้อนที่พังผืดฝ่าเท้า ส่วนใหญ่ไม่มีอาการ แต่อาจเดินย่ำแล้วเจ็บ
ก้อนที่เท้าจากเนื้อเยื่อที่พบได้บ่อยๆ เช่น ก้อนพังผืดฝ่าเท้า ก้อนเส้นประสารทบริเวณข้อเท้า เป็นต้น
อ่านต่อเรื่องก้อนที่พังผืดฝ่าเท้าได้ที่นี่ครับสรุป
ก้อนที่เท้า เป็นภาวะที่สามารถเกิดขึ้นได้ บางครั้งเห็นเอง บางครั้งคลำพบ บางครั้งมีอาการ บางครั้งไม่มีอาการอะไรเลย การรักษาหรือบางครั้งไม่ต้องรักษา ต้องแบ่งก้อนโดยใช้สาเหตุของก้อน โดยมี 5 สาเหตุหลักๆดังกล่าวข้างต้น